Transistörlü Anahtarlama Devresi Uygulaması

Elektronik stajımın on beşinci haftasında, transistörlü anahtarlama devresi üzerine uygulamalı bir çalışma yaptım. Bu deneyim sayesinde transistörün sadece sinyal yükseltmede değil, anahtar gibi çalışarak devreyi kontrol etmede de kullanıldığını öğrendim.

Transistör Nedir?

Transistör; akımı kontrol etmek için kullanılan üç bacaklı yarı iletken bir devre elemanıdır. NPN ve PNP olmak üzere iki türü vardır. Ben uygulamamda NPN tipi BC547 transistör kullandım. Bacakları Base (B), Collector (C) ve Emitter (E) şeklindedir. Küçük bir akım (base’den) verildiğinde, collector ve emitter arasında büyük bir akım geçişi sağlanır.

Devre Şeması ve Bağlantılar

Vcc: 9V pil
Yük: LED + 220 ohm direnç
Transistör: BC547 NPN
Base Direnci: 1k ohm
Kontrol Sinyali: Buton ya da sensör çıkışı

Devre Bağlantı Adımları:

LED’i 220 ohm direnç ile birlikte transistörün collector ucuna bağladım.
Emitter ucunu direkt olarak GND’ye (toprak) bağladım.
Base ucuna 1k ohm direnç üzerinden buton bağladım.
Butona bastığımda base ucuna voltaj geldi ve transistör iletimde oldu.
Böylece LED yandı. Butonu bırakınca base akımı kesildi ve LED söndü.

Yaptığım Denemeler

İlk olarak sadece LED kullandım. Daha sonra aynı devreyi röle ile test ettim. Rölenin bobinini transistörle kontrol ettim. Röle çektiğinde ayrı bir 12V devrede ampul yandı. Bu şekilde transistörün büyük yükleri kontrol edebileceğini anladım.

Karşılaştığım Sorunlar

Base direncini bağlamayı unuttuğumda transistör ısındı ve sürekli iletimde kaldı.
Collector ve emitter bacaklarını yanlış bağladığımda devre çalışmadı.
LED’i doğrudan transistöre bağladığımda çok parlak olmadı; direnç ayarı gerekiyordu.

Ustamdan Aldığım Öneriler

Ustam, transistörün çalışması için base akımının yeterli seviyede olması gerektiğini söyledi. Ayrıca transistörle kontrol edilen devrelerde yükün türüne göre röle, LED veya motor kullanılabileceğini anlattı.

Edindiğim Deneyim

Bu uygulama bana, bir transistörün elektronik anahtar olarak nasıl kullanılabileceğini çok iyi öğretti. Özellikle mikrodenetleyici çıkışlarının yetersiz kaldığı durumlarda transistör kullanımı çok kritik. Basit bir sinyalle büyük akım geçen devreleri kontrol etmek mümkün.

Staj sürecimde transistörlü devreleri sıkça kurduğumuz için artık hangi bacağın ne işe yaradığını ve hangi durumda hangi tipi (NPN/PNP) kullanacağımı biliyorum. Bu bilgi, hem sınavlarda hem de iş hayatımda bana büyük avantaj sağlayacak.