Transistörlü Anahtarlama Devresi Kurulumu

Elektronik stajımın yedinci haftasında, bir transistörün nasıl bir anahtar gibi çalışabileceğini öğreten çok faydalı bir uygulama yaptım. Bu uygulama hem teorik bilgimi pekiştirdi hem de pratikte transistörlerin gücünü anlamamı sağladı.

Transistör Nedir?

Transistör, temel olarak üç bacağa sahip bir yarı iletken devre elemanıdır: base (B), collector (C), emitter (E). Küçük bir akım yardımıyla büyük akımların geçişini kontrol eder. Bu sayede sinyal yükseltme veya anahtarlama görevlerinde kullanılır.

Kullandığım Malzemeler

BC547 NPN tipi transistör
330Ω direnç
5mm kırmızı LED
Breadboard ve jumper kablolar
5V güç kaynağı
Buton (devreye sonradan ekledim)

Devre Şeması

[+5V]
  |
 [330Ω]
  |
[Base - Transistör]
       |
     [Collector]------[LED]-----[GND]
       |
   [Emitter]
     |
   [GND]

Bu devrede LED, doğrudan +5V ile değil, transistörün collector bacağı üzerinden enerji alıyor. Base bacağına 330 ohm üzerinden küçük bir akım verildiğinde transistör "iletime" geçiyor ve collector–emitter hattı üzerinden LED çalışıyor.

Devreyi Breadboard Üzerinde Kurmam

Breadboard’a transistörü yerleştirip bacaklarını doğru şekilde ayırdım. Direnci base bacağına bağladım, ardından LED’i collector hattına, GND'yi emitter hattına bağladım. Son olarak güç kaynağını +5V ve GND hatlarına verdim.

Base bacağına küçük bir tetik akımı verdiğimde transistörün LED’i çalıştırdığını gözlemledim. Bu devre ile transistörün anahtar gibi çalıştığını bizzat deneyimlemiş oldum.

Buton Ekleyerek Kontrol Sağlamak

Transistörün base hattına bir buton bağladım. Butona basıldığında base'e tetik akımı geliyordu ve LED yanıyordu. Basılı değilken transistör kesimdeydi ve LED sönüktü. Bu yapı sayesinde, basit bir röle gibi devreyi kontrol edebildim.

Ölçümler ve Gözlemler

Base akımı çok düşük: yaklaşık 0.7V yeterli oldu.
Collector hattında yaklaşık 4.8V gerilim oluştu.
Transistör ısı üretmedi çünkü akım küçük ve LED yükü hafifti.

Yaptığım Hatalar

İlk kurulumda LED’i collector yerine emitter hattına bağlamışım. Bu nedenle LED yanmadı. Ustam hatamı fark etti ve bağlantıyı düzelttik. Ayrıca direnç kullanmadan base hattına doğrudan 5V uyguladığımda transistör aşırı ısındı. Bu bana direnç kullanımının önemini öğretti.

Edindiğim Deneyim

Transistörün nasıl çalıştığını sadece teorik olarak değil, pratik olarak görmek çok faydalı oldu. Artık bir transistörü anahtar gibi kullanabiliyor, uygun bağlantıları yaparak kontrollü bir LED devresi oluşturabiliyorum. Bu temel bilgi, ileride motor kontrolü, röle tetikleme veya sesle çalışan sistemlerde işime çok yarayacak.

Elektronik stajımda edindiğim bu deneyim, bana elektronik devrelerdeki en önemli mantıklardan birini kazandırdı: kontrol edilebilir güç geçişi.