Java’da Dizi (Array) Kullanımı – Tek Boyutlu ve Çok Boyutlu Diziler

Java programlamada aynı türden birden fazla veriyi saklamak için diziler (arrays) kullanılır. Dizi, sabit uzunlukta olan ve indekslerle erişilen veri yapılarıdır. Bu yazıda tek boyutlu ve çok boyutlu dizilerin nasıl tanımlandığını ve kullanıldığını örneklerle açıklıyoruz.

1. Tek Boyutlu Dizi Nedir?

Tek boyutlu diziler, aynı veri tipindeki verileri sıralı olarak saklar.

Dizi Tanımlama:

int[] sayilar = new int[5]; // 5 elemanlı boş dizi

Hem Tanımlama Hem Değer Atama:

int[] sayilar = {10, 20, 30, 40, 50};

Dizi Elemanına Erişim:

System.out.println(sayilar[0]); // 10

Dizilerde indeksler sıfırdan başlar. sayilar[0] ilk elemana, sayilar[4] son elemana karşılık gelir.

Döngü ile Dizi Elemanlarını Yazdırma:

for (int i = 0; i < sayilar.length; i++) {
    System.out.println(sayilar[i]);
}

2. Çok Boyutlu Dizi (Matris) Nedir?

Çok boyutlu diziler, dizilerin içinde diziler barındıran yapılardır. En yaygın kullanım şekli iki boyutlu dizilerdir (matris).

İki Boyutlu Dizi Tanımlama:

int[][] tablo = new int[2][3]; // 2 satır, 3 sütun

Tanımlarken Değer Atama:

int[][] tablo = {
    {1, 2, 3},
    {4, 5, 6}
};

Elemanlara Erişim:

System.out.println(tablo[1][2]); // 6

İç İçe Döngü ile Yazdırma:

for (int i = 0; i < tablo.length; i++) {
    for (int j = 0; j < tablo[i].length; j++) {
        System.out.print(tablo[i][j] + " ");
    }
    System.out.println();
}

3. Dizi Boyutu ve Sınırlar

Diziler sabit uzunluktadır. Dizi boyutu bir kez belirlendikten sonra değiştirilemez. Ayrıca sınırların dışına çıkmak ArrayIndexOutOfBoundsException hatasına neden olur.

int[] sayilar = new int[3];
sayilar[3] = 100; // HATA: Geçersiz indeks

4. Java’da Diziye Eleman Ekleme

Java’da dizilerin boyutu sabit olduğundan, dinamik veri eklemek için ArrayList gibi yapılara geçmek gerekir. Ancak temel düzeyde dizinin belirli bir indeksine doğrudan değer atanabilir.

sayilar[0] = 15;
sayilar[1] = 25;

Java dizi yapıları, çok sayıda veriyi düzenli ve hızlı bir şekilde saklamanı sağlar. Özellikle aynı türden verilerin sıralı işlenmesi gereken durumlarda diziler oldukça etkilidir. Tek boyutlu diziler başlangıç seviyesinde yeterli olurken, iki boyutlu dizilerle tablo benzeri yapılar oluşturabilirsin. Dizi mantığını kavradığında, Java’nın daha gelişmiş koleksiyon yapılarına geçişin çok daha kolay olacaktır.